Ուտելիքը կլինի ամբողջովին բուսական։ Սեղանին կլինի սանգրիա /գինի մրգերով/։ Եթե որևէ մեկը նախընտրում է այլ խմիչքներ, հագիստ կարող եք դրանք բերել ձեզ հետ։
Ինչպես հասնել. Նոյեմբերի 9–ին առավոտյան ժամը 11.00–ին ՙՀայաստան՚ հանրախանութի մոտ ձեզ կսպասի մեծ ավտոբուս, որը կտեղափոխի ձեզ Ուշի և երեկոյան ժամը 7-8.00 –ին հետ կբերի Երևան։ Հետադարձ տոմսն արժե 1000 դրամ /երեխաները կերթևեկեն անվճար/։
Դրես քոդ. Տաք հագուստ, կուրտկաներ, գլխարկներ մինչև սանգրիայի առաջին բաժակը;)
Ուշադրություն. Քանի որ տոնը բարեգործական է, սեղանին դրված կլինի տուփ, որտեղ դուք կարող եք դնել այնքան դրամ, որքան կցանկանաք /եթե դրամ կամ ցանկություն չունեք, մի վհատվեք, միևնույնն է, դուք ցանկալի հյուր եք մեզ մոտJ/։ Հավաքված ողջ հասույթը կհատկացվի հիպոթերապիայի կարիքներին։
Հատուկ իմ ընկերների և բոլոր նրանց համար, ովքեր գիտեն, որ այդ օրը ես նաև նշում եմ ծննդյանս օրը. Խնդրում եմ, եկեք առանց նվերների, և այն գումարը, որը պատրաստվում էիք ծախսել նվերի վրա, դրեք տուփի մեջ երեխաների համար։
Եթե ցանկանում եք ձեզ հետ բերել ընկերներին, բարեկամներին ու ծանոթներին, հանգիստ բերեք. մենք բոլորի համար տեղ ունենք։
Կոնտակտներ. Տոնին մասնակցել ցանկացողները կարող են գրել ինձ՝ Հասմիկին այս էլեկտրոնային հասցեով կամ զանգահարել 093 21 07 48 համարին։ Հաստատեք ձեր մասնակցությունը մինչև նոյեմբերի 7–ը, որպեսզի հասցնենք տրանսպորտ կազմակերպել բոլորի համար։
Անհամբեր սպասում ենք ձեզ մեզ մոտ!
Հասմիկ
Ալավերդիում հոկտեմբերի 22-ից արձանագրված աղիքային ինֆեկցիայի բռնկումը շարունակվում է: Ալավերդու Առողջապահական կենտրոնի ինֆեկցիոն բաժանմունքում հոկտեմբերի 27-ի դրությամբ հոսպիտալացվել էին 14 հիվանդներ, որոնցից 12-ը` երեխաներ:
Հոկտեբերի 28-ին վաղ առավոտյան նրանց թիվը ավելացել է եւս 3-ով, հոկտեմբերի 29-ին բաժանմունքում հոսպիտալացվել են եւս 8 հիվանդներ, որոնք նույն ընտանիքի անդամներ են: Ընտանիքի մայրը` Անահիտ Նակաշյանը, հայտնեց, որ իր ընտանիքի 8 անդամները արդեն մի քանի օր է ունեն բարձր ջերմություն, սրտխառնոց, փորացավ եւ փորլուծ:
Տիկին Նակաշյանի կարծիքով` իր ընտանիքն այդ վիճակում է հայտնվել խմելու ջրի պատճառով: Հիվանդանոցում Ռիմուլիկը եւ Շաքեն պատմեցին, որ իրենք կերել են խանութից գնված խինկալի, որից մի քանի ժամ անց իրենց փորն ու գլուխը սկսել է ցավել, ջերմությունը 39-ից չի իջել, նրանք իրենց շատ թույլ են զգացել: Երեխաների վիճակը բարելավվել է ներերակային ներարկումներից հետո:
Մարիամի եւ Մանեի տատը` տիկին Ալվարդը, պատմեց. «Հոկտեմբերի 25-ին երեխաները բարձր տրամադրությամբ դպրոց են գնացել: Դասից տուն գալուց հետո նրանք պատմեցին, որ դպրոցի ճաշարանից նրբերշիկ են գնել ու կերել, որոնցից մեկի գույնը սպիտակ է եղել, համն էլ իրենց դուր չի եկել: Մի քանի ժամ հետո Մարիամը սկսեց գանգատվել փորի ցավից ու սրտխառնոցից: Կեսգիշերին բարձր ջերմությամբ նրան տեղափոխել ենք հիվանդանոց»:
Հաջորդ օրը երեկոյան նույն գանգատներով հիվանդանոց է տեղափոխվում Մարիամի քույրիկը` Մանեն: Մինչ հիվանդներն իրենց վիճակը կապում են սննդամթերքի հետ, համաճարակի կանխարգելման պատասխանատուները կատարում են իրարամերժ հայտարարություններ: Առողջապահության նախարարության Պետական հիգենիկ հակահամաճարակային տեսչության Լոռու մարզային կենտրոնի պետի տեղակալ Ժանետա Բեդյանը հայտնեց. «Համաճարակի ամենաշատ դեպքերը արձանագրվել են հոկտեմբերի 26-ին` 6 դեպք, հիվանդներից 8-ը քաղաքի Սարահարթ թաղամասից են: Օգտագործած սննդամթերքից երեխաները նշում են խինկալի, նրբերշիկ, սուպ, թթվասեր, կոլա, որոնք ենթարկվել են մանրէաբանական ուսումնասիրության, եւ որեւէ բան չի հայտնաբերվել: Հոկտեմբերի 29-ին մեր հարցումներից, սակայն, պարզվեց, որ Ռիմուլիկի եւ Շաքեի կերած «Սերոբ եւ Սյուզի» ՍՊԸ-ի (հասցեն` ք. Երեւան, Լից. - ԱԼ-001) արտադրած խինկալին մանրէաբանական ուսումնասիրության չի ենթարկվել: Մանրէաբանական շեղումներ չեն հայտնաբերվել նաեւ քաղաքի ջրում, այստեղ ապահովված է եղել մնացորդային քլորի պահանջվող քանակը: Հոկտեմբերի 27-ին
Ալավերդու տեղական հեռուստաընկերության եթերում Առողջապահության նախարար Հարություն Քուշկյանը հայտնեց, որ Ալավերդիում եւ Վանաձորում բռնկված համաճարակների միջեւ կապ չի տեսնում: Հանրապետության գլխավոր ինֆեկցիոնիստ Արա Ասոյանն էլ Առողջապահության նախարարի կարծիքին հակառակ տեսակետ հայտնեց. «Ալավերդիում բոլոր հիվանդներին մեկ առ մեկ զննելով` մենք եկանք այն հետեւության, որ այստեղ լրիվ նույն հիվանդությունն է, ինչ որ մենք ունենք Վանաձորում: Սա աղիքային վարակիչ հիվանդություն է, որի բակտերիան միանշանակ վարակ է, վկայությունն էլ այն է, որ հակաբակտերիոզ բուժումից հետո հիվանդները լավանում են: Այն, որ հիվանդ երեխաների թիվն ավելի շատ է, քան մեծահասակներինը, նույնպես բնորոշ է աղիքային ինֆեկցիաներին»:
Պարոն Ասոյանն «անկեղծորեն» հայտնեց, որ Առողջապահության նախարարության կողմից հսկայական ուժեր են տրամադրվել հիվանդության հարուցիչը պարզելու համար: Միջոցառումներ են կատարվում եւ' ջրի, եւ' սննդամթերքի վրա հսկողություն սահմանելու համար: Սակայն առ այսօր Ալավերդու խանութներում կուտակված էժանագին եւ անորակ, ինչպես նաեւ ժամկետանց սննդամթերքի վիճակի մասին պրն Ասոյանը որեւէ տեղեկատվություն ալավերդցիներին չի հաղորդել:
«Ավելի քան վստահ եմ, որ ժամանակ է հարկավոր հիվանդության պատճառները հայտնաբերելու համար, վստահ եմ, որ օդը վարակված չէ, թունավորում չի սա, վստահ չեմ, որ ջրից չէ, սա աղիքային ինֆեկցիա է, որ ամենաշատը տարածվում է ջրով, որոշ դեպքերում` նաեւ սննդով»,- ասաց հանրապետության գլխավոր ինֆեկցիոնիստը: Ալավերդու Առողջապահական կենտրոնի ինֆեկցիոն բաժանմունքի վարիչ Սուրեն Լալայանը հայտնեց, որ դրսեւորված հիվանդության հարուցիչին այսօր առաջին անգամ է հանդիպում եւ դրա մասին կոնկրետացված փաստաթուղթ չունի, քանի որ հիվանդների մոտ նկատվել է հեմոկոլիտ, բարձր ջերմություն եւ նման կլինիկական որոշ ախտանիշներ, մտածել է, որ դա բակտերիոլոգիական հիվանդություն է` աղիքային ինֆեկցիա, ախտորոշումը նրա կողմից կատարվել է բուժական գործի միջոցով: Բուժումից էլ ենթադրվել է, որ դա բակտերիա է: Ս. Լալայանը նաեւ հայտնեց, որ բուժման ընթացքում օգտագործել է երեխաների համար անվնաս պենիցիլին խմբի պրեպարատներ: «Չեմ կարող ասել, թե բռնկման էպիդեմիկ կորը իջնում է: Կարող են անակնկալներ սպասվել»,- ասաց Ս. Լալայանը: Ջրի` որպես համաճարակի բռնկման աղբյուր լինելը միանշանակ հերքեցին «Ջրմուղ-կոյուղու» Ալավերդու տեղամասի պետ Արթուր Կոլոլյանը եւ շահագործման բաժնի պետ Սամվել Սոխակյանը` պատրաստակամություն հայտնելով քաղաքի ցանկացած ջրի ծորակից ջուր խմել: «Մեր ջուրը համապատասխանում է պետական ստանդարտներին»,- ասացին նրանք: Այսուհանդերձ, հոկտեմբերի 29-ին բռնկման էպիդեմիկ կորը բարձրանում էր: Ժամը 16-ի դրությամբ բաժանմունք էին ընդունվել եւս 8 հիվանդներ: «Այս պահի դրությամբ բաժանմունքում պառկած են 23 հիվանդներ, երկու հիվանդներ հոկտեմբերի 29-ի առավոտյան դուրս են գրվել»,- ասաց ինֆեկցիոն բաժանմունքի վարիչ Սուրեն Լալայանը: Մեր այցելության պահին ինֆեկցիոն բաժանմունքում էր Առողջապահության նախարարության Պետական հիգենիկ հակահամաճարակային տեսչության գլխավոր մասնագետ Լիանա Թորոսյանը, որն էլ ասաց. «Վանաձորում աշխատել ենք ի սկզբանե, երբ որ դեպքերը արձանագրվել են, նաեւ առաջին օրը եղել ենք Ալավերդիում, երբ որ ահազանգ ենք ստացել, որ այստեղ եւս կան նմանատիպ դեպքեր:
Կատարել ենք համապատասխան համաճարակաբանական հետազոտություններ, ունենք դրանց արդյունքները, կատարել ենք նաեւ մանրէաբանական հետազոտություններ, նախնական ոչինչ չի անջատվել հիվանդներից վերցված հետազոտության արդյունքում, այսօր ինքներս նորից նմուշառում ենք կատարում, որպեսզի կարողանանք հետազոտությունները շարունակել Երեւան քաղաքում: Ինչ վերաբերում է Ալավերդիում այս վիճակին` տագնապ, որը որ ես դիտում եմ բնակչության շրջանում, ուզում եմ բնակչությանը հայտնել, որ խուճապի անհրաժեշտություն չկա, իրավիճակը վերահսկվում է, ուժեղացվել է հսկողությունը խմելու ջրի ցանցի վրա, իսկ Ալավերդու ինֆեկցիոն բաժանմունքի հիվանդների հետազոտությունը ցույց է տվել, որ չի նշվում կապ Վանաձորում բռնկված հիվանդությունների հետ:
Համենայնդեպս, հիվանդության արձանագրման պահով ետ ենք գնում, ոչ մի հիվանդ կապը չի նշում Վանաձոր քաղաքի հետ: Ինչ վերաբերում է Ալավերդու Սարահարթ թաղամասում արձանագրված հիվանդություններին, ուզում եմ ասել, որ այստեղ հոկտեմբերի 22-ին մի վթար է արձանագրվել եւ' կոյուղու ցանցում, եւ' ջրագծերի ցանցում, եւ այսօր հիվանդների արձանագրումը Սարահարթ թաղամասում կապված է դրա հետ, պատճառը այսօր մենք դա ենք դիտում: Աղտաբանական նմանություն Վանաձորի հետ կարող են ունենալ, սակայն նրանց հետ չեն շփվել եւ նույն հիվանդությունը չեն կարող ունենալ: Սա լոկալ տեղային բնույթի բռնկում է, համաճարակ չէ»,- համոզված ասում է Լիլիթ Թորոսյանը: Ալավերդու Առողջապահական կենտրոնի ինֆեկցիոն բաժանմունքի վարիչ Սուրեն Լալայանը չհամաձայնեց այդ տեսակետի հետ. « Սա լոկալ բնույթի տեղային բռնկում չի»,- համոզված է Ս. Լալայանը:
http://www.hetq.am/arm/society/8500/
~Ողջույն~
Երկիր Մեդիան ուզում է հաղորդում պատրաստել նվիրված Վեգան Բուսակերներին, քանի որ
Շատ կարևոր է Ձեր մասնակցությունը~:Հաղորդումը կարող եք դիտել Նոյեմբերի 1-ինhttp://www.bigfamily.am/eco/forum
АрмИнфо. По факту массовых отравлений в Лорийской области Армении заведено уголовное дело.Как сообщает пресс-служба Генеральной прокуратуры РА, согласно распоряжению генерального прокурора сегодня прокурором области было возбуждено уголовное дело по ч. 1 статьи 277 УК РА (нарушение санитарно-гигиенических норм). Уголовное дело направлено на расследование в Следственный отдел полиции. Для выяснения источника инфекции назначена экспертиза, поручено выявить и наказать лиц, по чьей вине не были соблюдены соответствующие нормы.С 18 по 28 октября в городах Ванадзор и Алаверди за медицинской помощью с признаками желудочно-кишечной инфекции обратился 341 человек. Летальных случаев и угрозы жизни заболевших нет. Все пострадавшие находятся под контролем врачей. По состоянию на сегодня 100 больных выписались из больниц.
Վանաձորում վարակ է բռնկվել: Վանաձորի ինֆեկցիոն հիվանդանոցի տնօրեն Ռոբերտ Չիլինգարյանը հայտնեց, որ վարակը սկսվել է հոկտեմբերի 18-ին, 2 օր անց հիվանդանոց է տեղափոխվել 27 հիվանդ: Դրանք նորածնից մինչեւ տարեց մարդիկ են, որոնց մոտ նկատվել է բարձր ջերմություն, ցավեր որովայնի շրջանում, գիտակցության կորուստ, ցնցումներ: Հոսպիտալացվել է 110 հիվանդ, որոնց մեծ մասը երեխաներ են: Չիլինգարյանը նշում է, որ իրենց չի հաջողվել ախտորոշել հիվանդությունը, քանի որ չի հայտնաբերվել համապատասխան ցուպիկը: Լոռու հիգիենիկ եւ հակահամաճարակային տեսչության պետ Կարինե Միրզոյանը նշում է, որ ենթադրվող պատճառներն են ջուրը, սննդից վարակները: Վանաձորում է հանրապետության վարակաբանների ու համաճարակաբանների խումբը` ճշտելու վարակի բռնկման իրական պատճառները:
http://hraparak.am/news.php
Վանաձորցի Ընկերս ավելացրեց, որ գնալով հիվանդների քանակը աճում է~հիվանդանոցում ՏԵՂ ՉԿԱ~~~
§Էյ-Թի-Փի¦ բարեգործական հիմնադրամը (Հայաստան ծառատունկ ծրագիր)
Հրավիրում է Ձեզ
ՀՐԱՅՐ ԲԱԶԵ ԽԱՉԵՐՅԱՆԻ §ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԲԱԶԵԻ ԱՉՔԵՐՈՎ¦
В Армении сегодня был запущен первый в промышленном объеме завод по производству биогаза, основанный на органических отходах животноводства. Во время официальной церемонии пуска завода - Лусакертской биогазовой станции (ЛБС), один из ее акционеров Хачатур Манукян отметил, что стоимость проекта составила 5,2 млн евро и окупаемость вложений составляет порядка 7-8 лет. Он отметил, что ЛБС ежегодно сможет перерабатывать 220 тонн жидких отходов (помета) Лусакертской птицефабрики и производить из него биогаз с 70% содержанием метана. Газ проводит в действие парогенараторную установку и вырабатывает 14 ГВ в час или 7 млн кВт.ч в год электроэнергии. ЛБС в состоянии производить также 7 млн килокалорий теплоэнергии в виде теплой воды. Спустя 7-8 месяцев на заводе будет запущено так уже производство твердых органических удобрений производительность 8 тыс тонн в год. Учредитель добавил, что предприятие имеет серьезную экологическую задачу и призвано ежегодно сокращать выбросы метана в атмосферу на 28 тыс тонн в эквиваленте СО2. Раньше отходы птицефабрики зарывались в землю, что представляло из себя экологические риски их утечки в реки и водоемы. Самым крупным акционером Лусакертской биогазовой станции является Лусакерская птицефабрика, а также норвежский фонд Vekst, Датский Углеродный Фонд и датская частная компания BIGADAN.
2:24
0 Экологические проблемы в Армении становятся острее, считает глава ереванского Бюро ОБСЕ АрмИнфо.
Экологические проблемы в Армении становятся острее. Такое мнение выразил глава ереванского Бюро ОБСЕ Сергей Капинос.По его словам, проблема становится неизбежной по мере экономического развития республики. <Особенно проблема ощутима в Ереване, где есть множество экологических проблем, требующие решения и системного подхода. Все это находится в повестке дня Бюро, и мы считаем, что власти способны успешно решать экологические проблемы только при условии, если общество будет осознавать серьезность проблем и участвовать в их решении>, - отметил посол. Он напомнил, что Армения является страной, подписавшей Орхусскую конвенцию. В рамках конвенции при поддержке правительства создаются центры, направленные на повышение информированности населения, а также на обеспечение доступа к правосудию и принятию решений. Он напомнил, что в Армении создано уже 9 центров и сообщил, что в повестке Бюро находится создание новых центров.
Ուրախ եմ ձեզ տեղեկացնելու, որ բարեհաջող ավարտ ունեցավ <<Բուսաբանական և Դենդրոայգիների աջակցմանը>> միտված հանրօգուտ նախագծի առաջին փուլը, որը
էր` ծառերի տեսակը և հայրենիքը ներկայացնող ցուցանակների պատրաստումը:
Մոտ ժամանակներս ցուցանակները կփոխանցվեն Իջևանի դենդրոպարկի տնօրինությանը:Ցուցանակների պատրաստմանը իրենց նվիրատվությամբ մասնակցեցին
1. Արփինե Գալաֆյան և հարազատներ 7ցուցանակ
2. Հայկ Քոչարյան <<Քաղաքակրթական և մշակութային հետազոտությունների կենտրոն, ԵՊՀ>> 10 ցուցանակ
3.Հասմիկ Վարդանյան 10 ցուցանակ
4.Տիգրան Ճորոխյան 10 ցուցանակ
5.Աննա Մնացականյան 16 ցուցանակ
6.Լուսինե Մանասյան 2 ցուցանակ
7.Հակոբ Մանուչարյան 50 ցուցանակ
8.Կարեն Սագոյան 2 ցուցանակ
9.Հրաչյա Թովմասյան 2 ցուցանակ
10.Արմինե Յուխանյան 10 ցուցանակ
11.<<Բնատաճար>> 34 ցուցանակ
12.Հայկուհի Ավետիսյան 5 ցուցանակ
13.Մարիամ Սուխուդյան 2 ցուցանակ
14.Արմինե Մկրտչյան 20 ցուցանակ
15.ՄԻԺԻ 20 ցուցանակ
16. Մինե ՍՊԸ 50 ցուցանակ
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!CIDE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!CIDE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!CIDE!!!!!!!!!!!!!!!!!
Այսօր ՀՀ բնապահպանության նախարարությունում տեղի ունեցած` Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասնագիտական իրավասության հավաստագիր տվող և շրջակա միջավայրի ազդեցության փորձաքննական եզրակացությունը հաստատող հանձնաժողովի նիստի ժամանակ քննարկվեց Լոռու մարզի Ստեփանավանի շրջանի Արմանիս գյուղի մոտ «Սագամար» ՓԲԸ-ի կողմից ներկայացված Արմանիսի ոսկի-բազմամետաղային ստորգետնյա հանքի շահագործման և հարստացուցիչ ֆաբրիկայի կառուցման աշխատանքային նախագիծը: «Այս նախագիծը կարևորվում է նրանով, որ հանքավայրը ստորերկրյա է, իսկ հարստացուցիչ ֆաբրիկան նախագծվել է ժամանակակից մեթոդներով: Ստեփանավանի քաղաքապետի որոշման համաձայն «Սագամար» ՓԲԸ-ին Արմանիս թաղամասում արտադրական նշանակության 10,1 հա հողամաս է տրամադրվել` լեռնահարստացման համալիր կառուցելու նպատակով: Պետք է նշել, որ մոտակա ջրային հոսքը Չքնաղ գետն է իր Արմանիս վտակով, ինչը մտահոգիչ է, բայց ընկերությունը պետք է այնպես անի, որ կեղտոտ ջրերը գետը չթափվեն»,-նշեց բնապահպանության նախարար Արամ Հարությունյանը: «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը զրոյացնելու համար, մենք դիմել ենք ավելի ծախսատար և բարդ մեթոդների` օրինակ պայթանցքների հորատման: Կարևոր է, որ այդ գործընթացը կատարվում է խոնավ եղանակով, պայթեցումից անմիջապես առաջ փորվածքները լցվում են ջրային մառախուղով, ինչը պայթեցման ժամանակ ապահովվում է ջրափոշազերծում»,-ասաց «Սագամար» ընկերության գործադիր տնօրեն Վարդան Պապյանը և ավելացրեց, որ, շրջակա միջավայրի անվտանգությունից ելնելով, նախատեսվում է հանքաջրերի մեխանիկական մաքրում: Ինչ վերաբերում է հարստացուցիչ ֆաբրիկային, ապա, ըստ նրա, ֆաբրիկայում չի նախատեսվում ջարդման և քարմաղման արտադրամաս: Վ. Պապյանը հավատացնում է, որ կիրառվելու է նոր տեխնոլոգիա, որը թույլ կտա զգալի կրճատել փոշու արտանետումները, աղմուկն ու թրթռումը: Հարստացուցիչ ֆաբրիկան աշխատելու է լրիվ շրջառու համակարգով, ինչն էլ, ըստ նրա, կբացառի արտադրական ջրերի արտահոսքը բաց ջրավազաններ: Նշենք, որ Արմանիսի ոսկի-բազմամետաղային հանքավայրը գտնվում է Ստեփանավանից 7,5 կմ հեռավորության վրա::
http://www.panorama.am/am/economy/2008/10/21/voski/
Անտեսելով գիտնականների, փորձագետների եւ հասարակության լայն շերտերի կարծիքը,
ՀՀ Ազգային ժողովը օգոստոսի 21-ին հաստատեց Սեւանա լճի էկոհամակարգի վերականգման, պահպանման եւ օգտագործման միջոցառումների տարեկան եւ համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին¦ ՀՀ օրինագիծը:
Ըստ այդ օրինագծի` Սեւանա լճից ջրի բացթողումների ծավալն ավելացնում է մինչեւ 360 միլիոն խմ` 2007թ. 170 միլիոն խմ թույլատրելի սահմանի դիմաց: Փոփոխությանը կողմ է քվեարկել 83 պատգամավոր, դեմ` 4-ը: Վերջիններս ներկայացնում են §Ժառանգություն¦ խմբակցությունը:
Լիճը հեռու է մայրաքաղաքից: Բայց նրա անձայն տնքոցն այնտեղ ավելի շուտ է հասնում: Եվ ահա այդ տնքոցը մայրաքաղաքում ոտքի է հանել բնապահպաններին` Սեւանի ցավի նկատմամբ մտահոգ մարդկանց:
Պայքա~ր, … Մի կողմում իշխանությունն է` իր որոշման մեջ վճռական, մյուս կողմում` լճի հոգսով ապրող մարդիկ` պատրաստ գնալու մինչեւ վերջ: Պայքա~ր,
Պայքար ուժի դեմ, պայքար` հանուն մի կաթիլ ջրի, որն այսօր այնքա~ն պետք է լճին:
Սեւանը գեղեցիկ է ամռանը, գեղեցիկ իր գիրկին առած հովեկներով, իր կապտավուն, ափերից դուրս եկած ջրերի խաղով, որոնք օրվա մեզ բազմաթիվ երանգներ են ստանում: Ահա ալիքները պատեպատ են խփում` ճանկելով քարերի վրա մնացած ավազի վերջին հատիկները ու տանում իրենց հետ:
Տանում ափերին թափված աղբի մնացորդները ու ջուրը մի պահ պղտորվում է` կարծես խռովվում մարդկանցից…
Այսպես քանի~ անգամ Լիճը կարծես գտել է իր խնդրի լուծման իր ձեւը ու զրուցակիցս` խոսքաշատ մեկն ասում է. §Շատ եմ սիրում այս պատկերը: Տեսեք ջուրը դուրս է եկել ափերից եւ կարծես թափվում է` նմանվելով այն պահին, երբ ափսեում պռկե-պռունկ լցված ճաշն աննկատ ծորում է: Սա ուղղակի հիասքանչ է¦: Ջուրը բարձրանում է: Լիճը վերագտնում է իր նախկին ափերը, որոնք մարդու ձեռքով մի տեղ տնակի են փոխվել, մի այլ տեղ` հսկա շինության:
Լիճը գրոհի է անցել ու այդ գրոհը ոմանց ուրախություն է պատճառում, ոմանց` տխրություն: Երկու բանակ, երկու հակամարտող կոմեր եւ սրանց միջեւ պայքարն անվերջ է:
Ո?վ կհաղթի:
Նա± ում կողմն է ուժը, թե? նա, ով կանգնածի լճի կողքին:
Հաղթանակները հեշտ չեն տրվում, արդարության համար պայքարն անվերջ է ու այստեղ` Երեւանում այդ պայքարը թեժանում է եւ Հայոց խորհրդարանը ձեռնոց է նետում հասարակությանը:
-Ա’յ, եթե մենք ընտրեինք նրանց, ով արժանի է ժողովրդին ներկայացնելու Ազգային ժողովում, գուցե նրանց վճիռն այլ լիներ: Եվ Գեղարքունիքի մարզից ընտրված պատգամավոր Հակոբ Հակոբյանը լճից բաց թողնվող ձրի ծավալների մեծացման դեմ պայքարողներին չէր համարի ժողովրդի թշնամիներ,-ասում է §Տարածքային զարգացման եւ հետազոտությունների կենտրոն¦ ՀԿ-ի նախագահ Սաթիկ Բադեյանը: Համամիտ եմ նրա հետ եւ գտնում եմ, որ մեծապես մեր մեղքն է, որ մենք ընտրել ենք կոճակ սեղմողների եւ ոչ թե ժողովրդի ցավը հոգացողների:
Սա երիցս ճշմարտություն է:
-Նա, ով ստորագրել է Սեւանի ոչնչացման որոշման տակ, պետք է պատասխանատվություն կրի,-ասում է §Էկոլուր¦ տեղեկատվական ՀԿ-ի նախագահ Ինգա Զառաֆյանը:
Անխոնջ մի անձնավորություն, որ հանրապետության բնապահպանական խնդիրների լուծմամբ գիշեր-ցերեկ մտահոգ, հիմա էլ լճով է զբաղված: Նա վճռական է իր պայքարում եւ այդ պայքարում համոզիչ փաստարկներ է բերում` ապացուցելով, որ լճից ջրի պաշարների բաց թողնման ավելացումը կործանարար է հենց լճի համար:
Ինչո?ւ է ավելացվում լճից բաց թողնվող ջրի քանակը:
Սա մի հարց է, որ այս օրերին երկփեղկել է հասարակությանը, բաժանել հակադիր կողմերի: Ոռոգման նպատակներով: Ասում են կառավարությունում եւ իրենց ասածը հիմնավորելու համար պատճառաբանում են. տարին երաշտ է, ջրամբարները դատարկ են եւ հողը ջուր է ուզում:
-2008թ. երաշտի նշաններ են նկատվել միայն մարտ-ապրիլ ամիսներին: Եվ հետո, տարեկան ջերմաստիճանի ցուցանիշների համեմատությունը ոռոգման ընթացքում` 2001թ. սկսած, վկայում է այն մասին, որ 2008թ. ջերմաստիճանային ռեժիմի առումով բավականին բարեհաջող է գյուղատնտեսական գործունեության համար: Այս տարի բերքատվությունը մի շարք ցուցանիշների համաձայն, գերազանցում է նախորդ տարվա բերքատվությունը, ընդ որում ցուցանիշները վերցված են այն մշակաբույսերի համար, որոնք շատ ջուր են պահանջում,-ասում է ՀՀ ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի եւ ձկնաբանության ինստիտուտի գիտքարտուղար Էվելինա Ղուկասյանը:
Նրա հետ համակարծիք են §Հանուն կայուն մարդկային զարգացման¦ ասոցիացիայի տնօրեն Կարինե Դանիելյանը եւ §Տնտեսական իրավունքի կենտրոն¦ ՀԿ-ի նախագահ Մովսես Արիստակեսյանը, Հայպետհիդրոմետի մասնագետ Համլետ Մելքոնյանը:
Իսկ Աժ պատգամավոր, §Ժառանգություն¦ խմբակցությունը ներկայացնող Արմեն Մարտիրոսյանն ուղղակի ասում է. -Ի±նչ է Արարատյան դաշտավայրում մարդի սկսել են բանան կամ էլ անանա±ս աճեցնել, որ ջրի լրացուցիչ քանակություն են ուզում..
. Ջրի ծավալների բարձրացման ընդդիմախոսները պնդում են, որ նախորդ տարվա նույն մշակաբույսերն են այստեղ աճեցվում, համարյա նույն քանակությամբ:
Ոչինչ չի ավելացել ու ոչինչ չի փոխվել:
Ուրեմն ինչո±ւ է պետք ավելացնել ոռոգման ջուրը: ՀՅԴ-ն ներկայացնող պատգամավոր Վահան Հովհաննիսյանն /ի դեպ դաշնակցությունը կողմ է քվեարկել որոշմանը/, ասում է. -Մեզ դրել են անելանելի վիճակի մեջ` մենք ուզում ենք փրկել Սեւանը, բայց մեզ ասում են` 2500 տնտեսություն §կրախի¦ առաջ է կանգնած, դե, կողմնորոշվիր, խորհրդարան:
Նա հիմնախնդրի լուծման իր մոտեցումն է առաջ քաշում. ամբողջ աշխարհում վաղուց անցել են ոռոգման կաթիլային համակարգին եւ այս պայմաններում անգամ մեկ գրամ ջուրը խելամտորեն է օգտագործվում: Իսկ Հայաստանում դեռ ոռոգման ակոսային մեթոդն է գերիշխում եւ ջրի անտեղի կորուստները մեծ տոկոս են կազմում: Պատգամավորը գտնում է, որ այստեղ է մեր դժբախտությունը եւ դրա լուծումից էլ պետք է սկսել:
Ոռոգման համար լրացուցիչ ջուր պետք է փնտրել ոչ թե Սեւանում, այլ Արարատյան դաշտավայրի տնտեսություններում` ջրի խելամիտ օգտագործման մեջ: -Ազատի եւ Ապարանի ջրամբարները, որոնք Արարատյան դաշտավայրի ոռոգման հիմնական շտեմարաններից են, ունեն լուրջ խնդիրներ, որոնք կապված են ոչ թե երաշտի, այլ ջրամբարների տեխնիկական վատ վիճակի հետ եւ այդ խնդիրները պետք է լուծել ոչ թե Սեւանա լճի. այլ ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ եւ գրագետ կառավարման հաշվին,-ասում է Է. Ղուկասյանը:
Ըստ մասնագետների, Ազատի եւ Ապարանի ջրամբարները տասնամյակներ շարունակ չեն վերանորոգվել եւ ջուրն անարգել հոսում է զարտուղի ճանապարհներով:
-Սեւանը հայ ժողովրդի հպարտությունն է: Սա խմելու ջրի մեր վերջին շտեմարանն է եւ նրան պետք է մոտենալ խնայողաբար,-ասում է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, Ազգային ակադեմիային առընթեր Սեւանա լճի պահպանման փորձագիտական հանձնաժողովի անդամ Սերգեյ Համբարձումյանը:
Էկոլոգները պնդում են, որ Ազգային ժողովն ընդհանրապես չի քննարկել հարցը եւ սիրողական մոտեցում է ցուցաբերել: Այն ինչ լսում -քննարկումները հարցի հետ կապված գոնե այս պարագայում պարտադիր էին, որովհետեւ հիմնահարցը հասարակական մեծ հնչողություն ունի:
Բայց… -Պատգամավորներին չի մտահոգում լճի ճակատագիրը,- ասում են էկոլոգները: -Նրանց ասել են` սեղմեք կոճակները, նրանք էլ մեծ ջանասիրությամբ արել են դա:
Արել են, չգիտակցելով իրենց քայլի հետեւանքները: Սա ճշմարտություն է, եւ, ցավոք, այս ճշմարտության կողքով անտարբեր են անցել նաեւ ԳԱԱ-ում:
Այլապես ինչո±վ բացատրել, որ խնդրի մտահոգությամբ ստեղծված փորձագիտական հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն` ջրի ծավալները մեծացնելու համար, բայց կոնկրետ հանձնաժողովի անդամները տեղյակ չեն եղել դրանից:
Հանձնաժողովը չի անցկացրել փորձագիտական գնահատում եւ ըստ նրանց, հանձնաժողովի անունից եզրակացությունը ստորագրել է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ֆադեյ Սարգսյանը: -
Փորձագիտական հանձնաժողովը չի կատարել իր առաքելությունն` անցկացնել փորձաքննություն Սեւանի պահպանման գործում, քանի որ եզրակացությունն առընչվում է միայն գյուղատնտեսական հարցերին, այլ ոչ թե Սեւանի պահպանմանը,-ասում է §Ժառանգության¦ պատգամավոր Ստեփան Սաֆարյանը:
Նրա կարծիքով փորձագիտական հանձնաժողովի հետ կապված պատմությունը լրացուցիչ հետաքննության կարիք ունի: Իր հերթին կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, Սեւանի պահպանության փորձագիտական հանձնաժողովի անդամ Ռաֆիկ Հովհաննիսյանը գտնում է, որ Սեւանի ջրի բացթողման ծավալների ավելացումը մինչեւ 360 մլն խմ թույլ չի տա պահպանել ջրի դրական հաշվեկշիռը:
§ԷկոԼուր¦-ի հետ ունեցած զրույցի ժամանակ նա փաստել է, որ հիմնվելով իր ձեռքի տակ եղած հիմնավոր փաստերի վրա, դրական հավեկշիռը պահպանելու համար պետք է բաց թողնել առավելագույնը 300 մլն խմ:
Նա ասել է, որ այդ մասին իր կարծիքն է հայտնել փորձագիտական հանձնաժողովին: Սակայն այդ հանձնաժողովի դրական եզրակացությանը ծանոթացել է դրա հրապարակումից հետո միայն:
Այս տարի ջրի բացթողնումը կատարվեց ավելի վաղ` հունիսի փոխարեն այն տեղի ունեցավ ապրիլի կեսերին: Դա, իրոք, կարելի էր բացատրել վաղ սկսված երաշտով եւ կառավարության այդ քայլը արդարացված էր:
Սակայն հետագա ամիսներին արդեն պատկերը փոխվեց եւ սկսված տեղումները կարծես վերականգնեցին հավասարակշռությունը եւ ջրի կարիք այնքան էլ չէր զգացվում:
Ուրեմն ինչո±ւ է պետք այդքան թանկ գնով ձեռք բերված ջուրը գրչի մի հավածով անխնա շռայլել:
-ՀՀ կառավարության որոշումը բխում է օլիգարխների շահերից, որոնք կապիտալ շինություններ ունեն Սեւանի ափին,-ասում է Կարինե Դանիելյանը: Ըստ նրա, լճափին ավելի քան 450 կապիտալ շինություն կա եւ դրանց ջրի տակ մնալու դեպքում բաց է մնում փոխհատուցման հարցը, քանի որ շինությունների մեծ մասն անօրինական են: Ըստ նրա, այդ որոշումը նաեւ բխում է կոռուպցիոն շահերից, ովքեր կարող են առանց վերահսկողության օգտագործել ջրի բացթողումների արդյունքում առաջացող էլեկտրաէներգիան:
Ըստ Կ. Դանելյանի, հակառակ դեպքում ոչնչով չեն հիմնավորվում ջրի բացթողման ծավալների մեծացումը:
-Չնայած §երաշտային¦ տարվան, մենք այս տարի բարձր բերք ենք ստացել: Եվ եթե ջուրն անհրաժեշտ է ոռոգման համար, ինչո±ւ է այն բացթողնվում օգոստոսին, բերքահավաքի ժամանակ,-հարցնում է նա:
Կարելի է կիսել նրա կարծիքը, բերելով համոզիչ փաստարկներ, որ մեզ է տրամադրել մասնագետներից մեկը:
Պարզվում է, որ 1սմ լճի մակարդակի իջեցումը բերում է 1 միլիոն ԱՄՆ դոլարի էլեկտրաէներգիայի արտադրություն, որի 1 կվտ-ի ինքնարժեքը կազմում է 5 դրամ: Իսկ 1 սմ իջեցումը նշանակում է ջրից բաց թողնել 12 մլն խմ ջուր: Ուրեմն նախատեսված 360 մլն խմ բաց թողնելու դեպքում լճի մակարդակն իջնելու է 30 սմ-ով, իսկ արդյունքում արտադրվելու 30 միլիոն ԱՄՆ դոլարի էլեկտրաէներգիա:
Ահա ամբողջ գաղտնիքը: Կ. Դանիելյանի կարծիքով, Սեւանի բարձրացումը նախկին մակարդակին անհրաժեշտ է նրա էկոհամակարգը վերականգնելու համար:
Դրա համար անհրաժեշտ է լճի մակարդակի բարձրացում տարեկան 30 խորանարդ մետրով, որն հնարավոր է ներկա մակարդակի անվերապահ պահպանմամբ` 150 մլն խմ մետրի ոչ ավել բարձրացման դեպքում միայն:
Եթե 12 մլն խմ ապահովում է լճի մակարդակի բարձրացումը 1 սմ-ով, ուրեմն անհրաժեշտ է պահպանել դրական հաշվեկշիռը 400 մլն խմ սահմաններում:
-Այն կարծիքին եմ, որ այսօր ամեն ինչ արվում է լճի դրական հաշվեկշիռը փոքրացնելու համար,-ասում է բնապահպանը:
Ըստ նրա, ներկայումս լճի մակարդակը կազմում է 1898, 25 մետր:
Խոսքի Ազատության պաշտպանության կոմիտեի նախագահ Աշոտ Մելիքյանը մեր խնդրանքով անդրադառնալով հիմնահարցին, ասաց. -Չգիտեմ ինչ անուն տալ նման որոշում կայացնողներին:
Հայաստանում մի տեսակ տխուր ավանդույթ է դարձել հասարակական մեծ հնչեղություն ունեցող հարցերը քննարկել փակ դռների հետեւում:
Զարմանում եմ` ի±նչը ստիպեց իշխանություններին կայացնել այդ որոշումը, երբ դրան դեմ էր հասարակության ճնշող մասը:
Ուղղակի ապշեցուցիչ է, որ մարտի 1 տեսած իշխանությունը, որ ամեն օր, ամեն ժամ խոսում է երկխոսություն սկսելուց, հանդուրժողականությունից, ձեռնոց է նետում այդ հասարակությանը:
Նույն կարծիքին է Երեւանի մամուլի ակումբի փորձագետ Մեսրոպ Հարությունյանը: Ըստ նրա, այդ որոշումը պայմանավորված է լճափին բիզնես ունեցողների շահերով:
-Ես մասնագետ չեմ, բայց կիսում եմ մասնագետների մտահոգությունը: Հարց է առաջանում. ինչո±ւ է նման որոշում կայացվում հենց հիմա` երբ բերքահավաքն արդեն ավատվում է: Պարզապես լճի մակարդակի բարձրացումը ահուսարսափի մեջ գցել ոմանց: §Տարածքային զարգացման եւ հետազոտությունների կենտրոն¦ ՀԿ-ի նախագահ Սաթիկ Բադեյանը գտնում է, որ իշխանությունները հետաքրքիր գործելաոճ են որդեգրել. լուռ լսել հասարակական կազմակերպություներին, բայց անել այն, ինչը իրենց է ձեռնտու:
Թարմ օրինակը լճից բացթողնվող ջրի քանակի ավելացման դեմ պայքարն է: Եղան բազմաթիվ բողոքի ակցիաներ, հանդիպումներ` շահագրգիռ կողմերի մասնակցությամբ: Բայց, ահա, խնդրեմ, արդյունքը: -Ոչ մի երաշտ էլ չկա:
Վերջին տարիների մեջ ամենաերաշտ տարին եղել է 2000թ., սակայն այդ տարի լճից բաց է թողվել ընդամենը 150 մլն խմ ջուր,-ասում է նա:
Նրա հետ համակարծիք է §Կանաչների¦ կուսակցության ներկայացուցիչ Արմեն Դովլաթյանը: Նա գտնում է, որ հասարակությունը պասիվ է այս կարեւոր հարցի նկատմամբ եւ միշտ պայքարի է դուրս գալիս ուշացած:
-Սեւանա լճի մակարդակի այնքան թանկ բարձրացումը դարձել է ոմանց աչքի փուշը,-ասում նա:
-Այլապես ինչով բացատրել, որ դժվար ձեռք բերածը այդքան հեշտությամբ տրվում է: Սա բիզնեսի շահերով է պայմանավորված` ստանալ 5 դրամանոց էլեկտրաէներգիա եւ վաճառել ժողովրդին 25 դրամով:
Լճի մակարդակի բարձրացման նպատակով Համաշխարհային բանկը միլիոններ տվեց` ափը մաքրելու, ջրի տակ անցած անտառները կտրելու համար:
Սակայն ի±նչ է արվել:
Համարյա ոչինչ:
Լճաշենի անտառները քեզ օրինակ, ծառերը կտրեցին, վաճառեցին, իսկ կոճղերը, որ ավելի վտանգավոր են ջուրը աղտոտելու համար, մնացել են ջրի տակ:
Հայ Ազգային կոնգրեսի ներկայացուցիչ Նորայր Նորիկյանը գտնում է, որ ազգի խնդիրներով ապրող մարդիկ չպետք է հանդուրժեն այս ամենը: Ժողովուրդը պետք է տեր կանգնի իր աժեքներին, իսկ լիճը ամենամեծ արժեքն է:
-Այսօր էկոտեռոր է կատարվում Սեւանի նկատմամբ,-ասում է նա:
Սոցիալ-դեմոկրատական հնչակյան կուսակցության անդամ, նակին փոխվարչապետ Վահան Շիրխանյանին մտահոգում է խնդրի հետ կապված մարդկանց անտարբերությունը:
Պետք է մարդկանց արթնացնել խորը թմբիրից եւ պայքարի կոչել: Այլ կարծիքի է փորձագիտական հանձնաժողովի մեկ այլ անդամ` Վլ. Մովսիսյանը:
Գեղարքունիքի նախկին մարզպետը, որ մարզում աշխատած տարիներին սիրում էր բարձրաձայնել, որ ինքը լճի մակարդակի 6 մետրով բարձրացման ջերմեռանդ կողմնակիցներից է, ասում է. -Մեզ պետք է մաքուր Սեւան:
Այն Սեւանը, այսօր կա, մեզ չի գոհացնում: Ուրեմն պետք է մտածել, ոչ թե այն մասին, թե որքան ջուր է լցվում Սեւան, այլ թե ինչ որակի ջուր է լցվում:
Նա փաստորեն կողմ է ջրի բացթողնմանը եւ գտնում է, որ պետք է վերանորգել Արփա-Սեւան թունելը, այլապես կշարունակվի կեղտոտ ջուրն անարգել լցվել լիճ:
Նշենք, որ 2008թ. վերջերին թունելով Սեւանա լիճ լցվող ջրի ծավալը կկազմի 180 մլն խմ: Այդ մասին ԱրմԻնֆոյին հայտնել է ՀՀ Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի ֆինանսատնտեսագիտական վարչության պետ Մհեր Մկրտումյանը: Ըստ նրա, ներկա դրությամբ թունելով լիճ է լցվել 153 մլն խմ ջուր: Ներկայումս թունելով ջրի մուտքը մինչեւ սեպտեմբերի կեսերը դադարեցվել է` վերանորոգման աշխատանքների պատճառով: Աշխատանքների համար նախատեսված է 1 մլրդ դրամ, որը տրամադրվել է ՀՀ Զարգացման հիմնադրամի կողմից: Իր հատուկ կարծիքն ունի Էվելինա Ղուկասյանը:
-Սեւանա լճի նախնական մակարդակի վերականգման ուշացումը սպառնում է արդյունագործական ձկների պոպուլյացիային,-ասում է նա: Նրա հավաստմամբ, հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ Սեւանի իշխանի եւ սիգի ձվադրման վայրերը գտնվում են ջրազրկված գոտում, ինչը սպառնալիքի տակ է դնում երկրի գլխավոր ձկնային պաշարների բազմացումը:
Ըստ բնապահպանի, 1980թ. համեմատությամբ ձկան պաշարները լճում նվազել են 11 անգամ: -Բացի այդ,-ասում նա,-ջրի մակարդակի չափազանց իջեցումը կարող է նպաստել լճի հատակի կառուցվածքի քայքայմանը եւ ջրի աղտոտմանը տիղմով: Անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել լիճ մտնող ջրերի մաքրման որակին, որոնցում առկա է ինչպես կենցաղային, այնպես էլ գյուղատնտեսական թափոնների անթույլատրելի քանակություն:
Եթե այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ միջոցներ չձեռնարկվեն, ապա հետեւանքները կլինեն անկանխատեսելի, քանի որ աղտոտված ջուրը ոչ միայն կօգտագործվի ոռոգման նպատակով, այլեւ կմտնի բնական շրջանառության մեջ:
Գլխավոր եզրահանգումն հետեւյալն է. ոչ մի դեպքում չի կարելի ավելացնել Սեւանից ջրի ծավալի բացթողումը: Կլիմայի փոփոխության կանխատեսման համաձայն, տարեկան միջին ջերմաստիճանի բարձրացումը 0,5 աստիճանով կառաջացնի լճի մակարդակի կտրուկ անկում: Լճի ջուրը ոչ միայն կպակասի, այլեւ կակտիվանան ճահճացման գործընթացները, ինչը կհանգեցնի Հայաստանի եւ ամբողջ Կովկասի տարածաշրջանի ջրային ռազմավարական պաշարի կորստին:
Սա էկոլոգների գլխավոր մտահոգությունն է, որ կարծես իրականանում է:
Խնդրեմ, լիճը կորցնելով իր ջուրը, այս օրերին ճահճանում է:
Անգամ անզեն աչքով այն առավել քան տեսանելի է:
Սա արդեն ողբերգություն է, որը պետք է կանխել:
Որքան շուտ, այնքան լավ:
Պ. ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ§Սեւան¦ թերթի գլխավոր խմբագիր
Սիրելի ուսանողներ
Թեղուտի պաշտպանության խմբի նախաձեռնությամբ հոկտեմբերի 23-ին հինգշաբթի օրը, ժամը 15.00-ին Երևանի Օրհուս կենտրոնում տեղի կունենա սեմինար-քննարկում Թեղուտի հիմնախնդրի վերաբերյալ:
Հասցեն` Չարենցի փ. 46,
հեռ. 551364, կամ 093080485 (Հրայր)
Այս նախագծի ակտիվիստները բաց չեն թողնում Թեղուտի հարցը եւս մեկ անգամ հնչեցնելու հնարավորությունը։
Ժամանում են` օգտագործելով տրանսպորտային բոլոր հնարավոր միջոցները©
Մի քանի գյուղացիներ անմիջապես ժամանեցին ձիերով ու սկսեցին ձիազբոսանք առաջարկել սպասողներին©
Օդաչուն եւ ուղեւորն իրականացնում են տանդեմային թռիչք
Հայաստանում Գետնից արդեն պոկված օդաչուն դեռ հարցազրույց է տալիս Ապարանի հեռուստաընկերությանը։ ©
