Էկոլոգիական եւ առողջապահական խնդիրներն անտեսվում են

Հունիսի վերջին օրերին, հատկապես երեկոյան ժամերին «Արմենիան Քափըր Փրոգրամ» («Էս-սի-փի»-ACP) ընկերության պղնձաձուլական գործարանի արտանետումների հետեւանքով Ալավերդու փողոցներում քայլելը գրեթե անհնար էր, իսկ հունիսի 29-ի առավոտյան ժամը 11- 12-ի սահմաններում փողոցներում հայտնված մարդիկ պարզապես շնչահեղձ էին լինում:

Ընկերությունը երբեւէ բացատրություն չի տվել բնակչությանը, թե ինչու է յուրաքանչյուր ամսվա վերջին օրերին նման իրավիճակ ստեղծվում: Այսուհանդերձ, ալավերդցիներին շարունակում են անհանգստացնել «Էյ-սի-փի» ընկերության ղեկավարության` պղնձաձուլական գործարանի փակման վերաբերյալ վերջին մեկ տարվա ընթացքում արված հայտարարությունները: 2007 թ. սեպտեմբերի 3-ին «Հետք»-ին տված հարցազրույցում ընկերության գործադիր տնօրեն Գագիկ Արզումանյանն ասել է. «Այստեղ իսկապես լրջագույն բնապահպանական խնդիրներ ունենք, դա չենք էլ թաքցնում: Եթե չկարողացանք այդ խնդրի լուծումը գտնել, ստիպված ենք լինելու դադարեցնել պղնձաձուլարանի գործունեությունը, հուսով ենք ժամանակավոր»:

Ալավերդու բնակչությունը թերահավատ է պղնձաձուլարանի փակման հայտարարությունների նկատմամբ: Հարցն այն է, որ վերջին տարիներին բնապահպանական հիմնախնդիրների լուծման, գործարանի զարգացման հեռանկարների եւ Թեղուտի հանքավայրի շահագործման ծրագրերի մեջ գործարանի սեփականատեր, «Վալլեքս» խմբի գլխավոր տնօրեն Վալերի Մեջլումյանի` պղնձաձուլարանի փակման հայտարարությունները չեն տեղավորվում: Այդուհանդերձ, գործարանի հնարավոր փակման վերաբերյալ ուշագրավ են գործարանի մետալուրգիական արտադրամասի նախկին պետ, այժմ Թեղուտի հանքավայրի տարածքային պետ Ռուբեն Պապոյանի մեկնաբանությունները. «Անցած 10 տարիներին գործարանի վնասակար արտանետումները չեն կանխվել, բայց սրա համար նախատեսված տույժ ու տուգանքները լրիվ վճարվել են»: Թե այդ տուգանքների վճարումից ի՞նչ են շահել վնասակար արտանետումների հետեւանքով իրենց առողջությունը կորցրած շատ ալավերդցիներ, պարոն Պապոյանը խուսափեց պատասխանել: «Տեխնոլոգիական մասով վնասակար արտանետումների կանխումը հնարավոր չէ, տեղյակ եք, որ այդ նպատակով Սլովակիայից մի ամբողջ արտադրամաս ենք գնել, այսօր Ալավերդիում է, եթե այդ ամբողջ արտադրամասն այսօր հավաքված էլ լիներ, այս արտադրողականությամբ չի կարող աշխատել, մենք ուղղակի կարող ենք մասնակի չեզոքացում անել»: Ստացվում է, որ Վ. Մեջլումյանը, քաջ իմանալով Ալավերդիում գործող պղնձաձուլական գործարանի արտադրողականության պայմաններում բնապահպանական հիմնախնդիրների լուծման անհնարիությունը, տարիներ շարունակ դրանց արմատական լուծման խոստումներ է շռայլել Ալավերդու բնակչությանը: Պղնձաձուլական գործարանը զուտ բնապահպանական խնդիրների պատճառով փակելու մասին «Վալլեքս» գրուպի ղեկավարների հայտարարությունները մի ավելորդ ջանք են «Հռոմի պապից ավելի կաթոլիկ երեւալու», մանավանդ որ, ինչպես Ալավերդու բնակիչները, այնպես էլ քաղաքապետարանն ու կառավարությունը բնապահպանական պարտավորությունները չկատարելու համար առ այսօր առանձնապես չեն անհանգստացրել պարոն Մեջլումյանին:

Ռուբեն Պապոյանի խոսքից պարզվեց, որ պղնձաձուլական գործարանի հնարավոր դադարեցումը պայմանավորվում է ոչ թե բնապահպանական, այլ ընկերության տնտեսական խնդիրներով: Վերջինիս համար խտանյութ վաճառելն ավելի շահութաբեր է, քան վերամշակելը: «Եթե վերցնենք խտանյութի այն քանակը, որ այսօր մենք ենք վերամշակում Ալավերդու պղնձաձուլական գործարանում, միանշանակ ձեռնտու չէ, բայց եթե 50-60-70 հազար տոննաների մասին խոսենք, դրանք արդեն լուրջ թվեր են, եւ հաշվել է պետք, իհարկե, դա երեք տարի հետո կլինի` Թեղուտում: Հանքավայրի շահագործումից հետո Ալավերդիում նախատեսվում է տարեկան 30 հազար տոննա պղնձի արտադրություն»,- ասում է Ռ. Պապոյանը: Թե էկոլոգիական ի՞նչ իրավիճակ կստեղծվի Ալավերդիում, այդ մասին ընկերությունը լռում է: «Թեղուտի հանքավայրը, ըստ ծրագրի, կշահագործվի 2,5 տարի հետո: Շահագործումից մեկ տարի առաջ վերջնականապես կնայվի պղնձաձուլական գործարանի վերակառուցման, ապա` վերագործարկման խնդիրը»,- տեղեկացրեց Ռ. Պապոյանը: «Էյ-սի-փի» ընկերության Թեղուտի հանքավայրի տարածքային տնօրենը հայտնեց, որ հանքավայրի շահագործման նախապատրաստական աշխատանքներն արդեն սկսված են: «Հանքի պաշարները հաստատելուց եւ շահագործման նախագիծը տեսքի բերելուց բացի ուրիշ աշխատանք չենք կատարել: Չնայած մեր պլանավորած անտառահատումը նախատեսվում է աշնանը, սակայն մենք ներկայացրել ենք անտառահատման տարածքներ պոչամբարի հատվածում, հատումներ են կատարվել «Դուքանաձոր» հանդամասում, որտեղ լինելու է մեր պահեստարանը, «Կակալկուտ» հանդամասում, այստեղ նորից ջրահեռացման շրջանցող կանալի հատված ենք հատել, հատումներ կատարվել են նաեւ ֆաբրիկան ընդգրկող տարածքում»,- ասաց Ռ. Պապոյանը:
http://hetq.am/arm/ecology/8196/